ทิศเบื้องซ้าย ในทิศ 6
การเป็นเพื่อนที่ดีต่อกัน เรียกว่า กัลยาณมิตร เป็นเพื่อนที่มีความรัก ความหวังดี เป็นผู้ช่วยขวนขวายในกิจการทั้งปวง ไม่ว่างานจะยากหรือง่าย ย่อมช่วยให้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี ความเป็นเพื่อนในทิศ 6 ในฐานะที่เป็นมิตรสหาย ถึงปฏิบัติต่อ มิตรสหาย ผู้เปรียบเสมือน ทิศเบื้องซ้าย ดังนี้
- เผื่อแผ่แบ่งปัน
- พูดจามีน้ำใจ
- ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน
- มีตนเสมอ ร่วมสุขร่วมทุกข์ด้วย
- ซื่อสัตย์จริงใจ
มิตรสหายอนุเคราะห์ตอบ ตามหลักปฏิบัติดังนี้
- เมื่อเพื่อนประมาท ช่วยรักษาป้องกัน
- เมื่อเพื่อนประมาท ช่วยรักษาทรัพย์สมบัติของเพื่อน
- ในคราวที่มีภัย เพื่อนเป็นที่พึ่งได้
- ไม่ละทิ้งเพื่อนในยามทุกข์ยาก
- นับถือตลอดถึงวงศ์ญาติของเพื่อน
มิตรแท้ 4 มิตรเทียม 4
การคบเพื่อนเป็นสิ่งสำคัญ มีผลต่อความเจริญก้าวหน้าและความเสื่อมของชีวิตอย่างมาก จึงควรทราบหลักธรรมเกี่ยวกับเรื่องมิตรที่เป็นข้อสำคัญ ๆ ไว้ ดังนั้นจึงกล่าวถึงคนที่ควรคบ คนที่ไม่ควรคบ และหลักปฏิบัติต่อกันระหว่างมิตรสหาย ดังนี้คือ
มิตรแท้ 4
- มิตรที่ใจดี มิตรที่จริงใจ มี 4 ประเภทดังนี้
- มิตรอุปการะ มีลักษณะ 4
- เพื่อนประมาท ช่วยรักษาเพื่อน
- เพื่อนประมาท ช่วยรักษาทรัพย์สินของเพื่อน
- เมื่อเพื่อนมีภัย เป็นที่พึ่งพำนักได้
- เมื่อเพื่อนมีกิจจำเป็น ช่วยออกทรัพย์ให้เกินกว่าที่ออกปาก
- มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์ มีลักษณะ 4
- บอกความลับแก่เพื่อน
- รักษาความลับของเพื่อน
- เมื่อเพื่อนมีภัยอันตรายไม่ละทิ้ง
- แม้ชีวิตก็สละให้ได้
- มิตรแนะนำประโยชน์ มีลักษณะ 4
- เพื่อนจะทำชั่วเสียหาย คอยห้ามปรามไว้
- แนะนำสนับสนุนให้เพื่อนตั้งอยู่ในความดี
- ให้เพื่อนได้ฟังได้รู้สิ่งที่ไม่เคยได้รู้ได้ฟัง
- บอกทางสุขทางสวรรค์ให้เพื่อน
- มิตรมีน้ำใจ มีลักษณะ 4
- เพื่อนมีทุกข์ พลอยไม่สบายใจ (ทุกข์ ทุกข์ด้วย)
- เพื่อนมีสุข พลอยแช่มชื่นยินดี (สุข สุขด้วย)
- เขาติเตียนเพื่อน ช่วยยับยั้งแก้ไขให้
- เขาสรรเสริญเพื่อน ช่วยพูดเสริมสนับสนุน
มิตรเทียม 4
- ศัตรูผู้มาในร่างของมิตร มี 4 ประเภทดังนี้
- คนปอกลอก คนที่เอาของเพื่อนไปฝ่ายเดียว มีลักษณะ 4
- คิดเอาแต่ได้ฝ่ายเดียว
- ยอมเสียน้อย โดยหวังจะเอาให้มาก
- ตัวมีภัย จึงมาช่วยทำกิจของเพื่อน
- คบเพื่อน เพราะเห็นแก่ประโยชน์
- คนดีแต่พูด มีลักษณะ 4
- พูดแต่เรื่องที่พูดไปแล้ว เช่น พูดทวงบุญคุณ บอกว่าจะช่วยเหลือเพื่อน แต่ไม่ช่วยเหลือ
- พูดแต่เรื่องที่ห่างไกล ที่ยังมาไม่ถึง
- สงเคราะห์เพื่อนด้วยสิ่งที่ไม่มีประโยชน์
- เมื่อเพื่อนมีกิจ อ้างแต่เหตุขัดข้อง
- คนหัวประจบ มีลักษณะ 4
- เพื่อนจะทำชั่วก็เออออหรือสนับสนุนด้วย
- เพื่อนจะทำดีก็เออออไปด้วย
- อยู่ต่อหน้าเพื่อนสรรเสริญเยินยอ
- ลับหลังเพื่อนก็ติฉินนินทา
- คนชวนให้ฉิบหาย มีลักษณะ 4
- คอยเป็นเพื่อนดื่มน้ำเมา
- คอยเป็นเพื่อนเที่ยวกลางคืน
- คอยเป็นเพื่อนเที่ยวดูการละเล่น
- คอยเป็นเพื่อนไปเล่นการพนัน